PRZEMOC I AGRESJA W SZKOLE I JEJ OKOLICY – JAK SIĘ PRZED TYM BRONIĆ?

POJĘCIE AGRESJI

●         Agresja – to świadome i zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szkody, straty, czy bólu.

●         O agresji mówimy wtedy, gdy jedna osoba rani drugą.

●         Agresja jest incydentalnym zachowaniem, może się wyrażać w różny sposób i w różnych formach.

POJĘCIE  PRZEMOCY

Przemoc – to wszelkie nieprzypadkowe ataki godzące w osobistą wolność jednostki lub przyczyniające się do

fizycznej, a także psychicznej szkody atakowanej osoby.

Przemoc jest procesem. Oznacza przewagę sprawcy

nad ofiarą lub ofiarami.

Kryteria pozwalające stwierdzić, że mamy do czynienia z przemocą to:

●        Nierównowaga sił pomiędzy sprawcą a ofiarą.

●        Długofalowy charakter zjawiska, w odróżnieniu od incydentalnego.

●        Cykliczność zachowań – okresy nasilania się zachowań agresywnych pojawiają się na przemian z okresami względnego spokoju. ● Występowanie utrwalonych ról sprawcy, ofiary i świadka (w procesie przemocy – w odróżnieniu od agresji – osoby te nie zamieniają się między sobą rolami).

FORMY

AGRESJI I PRZEMOCY SZKOLNEJ:

Agresja fizyczna

Przejawia się poprzez takie zachowania jak:

➔             bicie, kopanie, popychanie, szarpanie,

➔             zabieranie przedmiotów,

➔             plucie,

➔             wymuszanie pieniędzy,

➔             podstawianie nogi,

➔             niszczenie własności.                                                             

Agresja i przemoc fizyczna mogą być stosowane:  

➢            
bezpośrednio – gdy uczniowie sami są ich sprawcami,

➢             lub pośrednio – gdy nakłaniają do nich innych.

● Agresja werbalna (słowna)

Przejawia się m.in poprzez: dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, przeszkadzanie, pokazywanie nieprzyzwoitych gestów, grożenie rozpowszechnianie plotek.

Ten rodzaj agresji i przemocy również może występować w formie pośredniej, np. gdy uczniowie namawiają rówieśników do zrobienia komuś krzywdy, wyśmiewania lub wykluczenia z grupy.

● Agresja relacyjna

To agresja bez fizycznego kontaktu, polegająca na działaniach, które prowadzą do obniżenia czyjegoś statusu w grupie, izolowania, pomijania, wykluczenia z grupy, nieodzywania się.

● Agresja cyfrowa, elektroniczna/ cyberprzemoc

To przemoc z użyciem nowych technologii, np. obraźliwe SMS-y czy e-maile, wpisy na portalach społecznościowych, umieszczanie w internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę.

Uczniowie mogą się stykać z różnorodnymi formami agresji elektronicznej, np. agresywnymi atakami na czacie lub w ramach grupy dyskusyjnej, regularnym

elektronicznym przesyłaniem nieprzyjemnych wiadomości do ofiary, podszywaniem się

pod ofiarę (kradzież tożsamości), upublicznianiem tajemnic, udostępnianiem prywatnych materiałów (zdjęć ofiary), śledzeniem i nękaniem oraz prowokowaniem do pewnych

zachowań i dokumentowaniem ich za pomocą zdjęć lub filmów upowszechnianych następnie w internecie, upublicznieniem poniżających, nieprawdziwych informacji lub materiałów na temat ofiary.

OFIARY PRZEMOCY SZKOLNEJ

Często zdarza się, że wśród ofiar przemocy rówieśniczej spotyka się dzieci z pewnymi charakterystycznymi cechami, jak: kolor włosów, okulary, dysfunkcje fizyczne, itp.

 Jednak ofiarami przemocy mogą być także dzieci, które niczym charakterystycznym nie wyróżniają się.

Dziećmi, którym dokuczają rówieśnicy, są zarówno dobrzy, jak i słabsi uczniowie, chłopcy i dziewczynki, osoby dobrze i gorzej sytuowane.

Najczęściej ofiarami przemocy stają się osoby, u których obserwuje się:

●        Brak pewności siebie, nieśmiałość, wysoki poziom lęku.

●        Trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami i w związku z tym mniejsze wsparcie społeczne.

●        Niezbyt ścisłe relacje rodziców ucznia ze szkołą, zmniejszające prawdopodobieństwo interwencji z ich strony.

●        U chłopców – niska sprawność fizyczna.

CZĘSTE ZACHOWANIA OFIAR  PRZEMOCY SZKOLNEJ

Ofiary przemocy szkolnej bardzo rzadko mówią dorosłym o swoich problemach, dlatego nie zawsze są rozpoznawane przez otoczenie. Często same borykają się ze zmartwieniami.

Nie proszą o pomoc dorosłych dlatego, że obawiają się pogorszenia sytuacji albo zemsty prześladowców.

Ofiarom przemocy przeszkadza wstyd i poczucie winy – „ kozioł ofiarny”  jest przekonany, że wina tkwi w nim samym.

SYGNAŁY POZWALAJĄCE POZNAĆ PRZEŚLADOWANE DZIECI

Dan Olweus, norweski psycholog zajmujący się od wielu lat problemem przemocy w szkole, podaje wskazówki pozwalające zidentyfikować ofiarę przemocy szkolnej.

Według badacza dziecko takie:

●         często płacze lub wygląda na osobę smutną, nieszczęśliwą,

●         przerwy spędza samo lub stara się trzymać w pobliżu nauczyciela,

●         ma problemy z głośnym wypowiadaniem się na lekcji,

●         może szukać swoich rzeczy, które często są chowane, rozrzucane albo niszczone,

●         ma wyraźne ślady fizyczne – zadrapania, sińce, także podarte lub zniszczone ubrania,

●         jest izolowane, niezapraszane do wspólnych działań,  w czasie podziału na grupy zostaje samo, jako ostatnie wybierane jest do grupy,

●         może przejawiać nieoczekiwane zmiany nastroju – od smutku do irytacji lub nagłych wybuchów złości,

●         traci zainteresowanie nauką, pogarszają się jego stopnie,

●         spóźnia się do szkoły lub zaczyna chodzić i wracać z niej dziwną, okrężną trasą albo zaczyna unikać szkoły, wagaruje,

●         nie bierze udziału w imprezach i wyjazdach klasowych lub trzyma się podczas nich blisko dorosłych,

●         nie ma kolegów, nikt nie przychodzi do jego domu i ono samo też nikogo nie odwiedza,

●         skarży się na częste bóle głowy, brzucha, ma kłopoty ze snem, krzyczy lub płacze w nocy,

●         domaga się od rodziców dodatkowych pieniędzy,

●         jest często wyśmiewane, ośmieszane, poniżane, zastraszane, popychane, zmuszane do wykonywania poleceń kolegów, często też ma nieprzyjemne przezwisko.

CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE SPRAWCÓW PRZEMOCY SZKOLNEJ

Sprawcy przemocy zazwyczaj:

●         są starsi, silniejsi lub bardziej sprawni fizycznie od swoich ofiar,

●         są aktywni i energiczni, starają się dominować nad otoczeniem i próbują podporządkować sobie innych,

●         są impulsywni, łatwo wpadają w gniew, często są napięci lub sfrustrowani,

●         nie przestrzegają norm i reguł,

●         im są starsi, tym bardziej mają negatywny stosunek do szkoły i tym gorsze oceny,

●         często wpadają w tzw. złe towarzystwo, dość wcześnie zaczynają pić alkohol, popełniają kradzieże i wchodzą w konflikty z prawem,

●         często się buntują, występują przeciw dorosłym, chociaż mogą też bać się silniejszych od siebie,

●         mają opinię twardych, nie przejawiają wstydu, poczucia winy i empatii wobec innych,

●         są raczej pewni i zadowoleni z siebie,

●         zazwyczaj mają grupę osób, wśród których cieszą się popularnością.

KONSEKWENCJE PRZEMOCY

Ofiary przemocy przeżywają dotkliwie poczucie poniżenia i upokorzenie, lęk, rozpacz i smutek. Czują się osamotnione, bezsilne i bezradne.

Wstydzą się tego, co je spotkało i czują się winne, że nie potrafią sobie poradzić. Towarzyszy im złość, żal, a nawet nienawiść do sprawcy.

W szkole emocje te wpływają negatywnie na koncentrację uwagi i w rezultacie na wyniki w nauce.

O sobie samych najczęściej myślą bardzo źle: „Jestem do niczego”, „Sam jestem sobie winny”, „Nigdy nic mi się nie uda”, „Nie potrafię sobie poradzić”. Otoczenie

postrzegają jako wrogie lub obojętne: „Wszyscy są przeciwko mnie”, „Nikt mi nie pomoże”, „Nikogo nie obchodzi to, co się ze mną dzieje”.

Takie wyobrażenie o sobie utrwala się i często wpływa na zachowanie ofiar i ich relacje z otoczeniem w całym późniejszym życiu.

Aby zjawisko przemocy nie rozpowszechniało się trzeba reagować na nawet drobne sygnały. Ważne jest, by ofiara nie pozwoliła się zastraszyć i potrafiła odpowiednio reagować na dokuczanie.

Najważniejsze to nie być samemu w trudnych sytuacjach!

Pamiętaj !

●        Informowanie dorosłych nie jest żadnym donoszeniem na kolegów, ale szukaniem pomocy.

●        Sprawcy postępują źle, łamią normy i powinni ponieść odpowiednie konsekwencje. Nie jesteś skarżypytą, walczysz o bezpieczeństwo w szkole.

      Mówiąc o przemocy dorosłym, pomagasz także innym dzieciom, które spotyka to samo. Jeśli nikomu o tym nie mówisz- krzywdzisz siebie i chronisz sprawców.

Przeciwdziałanie agresji

 Zapobieganie agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży to złożony problem wymagający czasu i zaangażowania wszystkich uczniów w szkole oraz różnych instytucji wspomagających.

Najskuteczniejszą i najlepszą metodą jest  zapewnienie dzieciom miłości, akceptacji i bezpieczeństwa zarówno

w rodzinie, jak i w szkole.

Działaniem zapobiegawczym zjawiskom agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży jest:

●        wyznaczanie jasnych i czytelnych granic zachowania,

●        tworzenie norm i zasad postępowania w szkole oraz sposobów ich przestrzegania,

●        stosowanie zamiast kar - logicznych i jasnych konsekwencji złego zachowania.

PAMIĘTAJ:

KAŻDY Z NAS MOŻE ZROBIĆ COŚ DOBREGO!

Gdy będziesz świadkiem agresji w szkole lub poza nią zawsze reaguj- brak reakcji to zgoda na AGRESJĘ!- powiedz o tym wychowawcom, rodzicom.

Nie postępuje tak jak agresor- “Agresja rodzi Agresję”.

Pomóż osobie, która stała się ofiarą agresji- nie idź za tłumem.

Przesłanie dla wszystkich:

,,KAŻDY Z NAS MOŻE ZROBIĆ COŚ, BY W SZKOŁACH BYŁO MNIEJ AGRESJI”

Prezentację przygotowano w oparciu o literaturę:

●          Dambach K.E. „ Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej”, Gdańsk:

GWP.

●          Danilewska J, „ Agresja u dzieci – Szkoła porozumienia”, Warszawa: WSiP.

●          Grochulska I, „ Reedukacja dzieci agresywnych”, Warszawa: WSiP.

●          Kirwil L, „ Agresja szkolna jako rodzaj agresji pro aktywnej”, Warszawa, WSiP.

●          Kołodziejczyk J, „ Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole” , Kraków: NODN Sophia.

●          Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Kołodziejczyk T, „  Spójrz inaczej na agresję.  

●          zdjęcia oraz ilustracje- freepik.com

Dziękujemy za uwagę!

 Zespół pomocy psychologiczno-pedagogicznej